We wcześniejszych wpisach omówiliśmy historię powstania porcelany i jej pojawienia się w Europie. Opisaliśmy również różne rodzaje porcelany oraz inne typy ceramiki. Pora opowiedzieć o tym w jaki sposób ten szlachetny materiał zamienia się w zastawę stołową, z której korzystają całe rodziny oraz we wspaniałe dekoracje, które stanowią cenne pamiątki rodzinne przekazywane z pokolenia na pokolenie. Zatem, jak powstają przedmioty z porcelany?
Proces powstawania przedmiotów z porcelany
Produkcja wyrobów z porcelany odbywa się według opracowanego procesu technologicznego w kilku ściśle powiązanych ze sobą etapach. Proces ten jest również zależny od rodzaju produktu oraz jego przeznaczenia.
Projektowanie oraz przygotowanie form i mas porcelanowych
1. Projektowanie wyrobów przez artystów i projektantów pracujących dla danej fabryki na stałe, a także przez znane osobistości współpracujące z fabryką przy realizacji konkretnych projektów. Następny krok to przygotowanie modelu, czyli gipsowej formy. Musi ona być o 15% większa od przedmiotu, który ma powstać, gdyż porcelana kurczy się w trakcie procesu wypalania.
2. Przygotowanie mas ceramicznych i szkliwa, w tym rozdrabnianie i oczyszczanie surowców. Ich skład, a także proporcje użytych składników zależą oczywiście od rodzaju porcelany.
Formowanie wyrobów porcelanowych
Formowanie wyrobów porcelanowych z:
masy plastycznej (np.: talerze, filiżanki). Produkty płaskie oraz elementy symetryczne są wytwarzane w specjalnym procesie formowania, w którym plastyczna porcelana jest umieszczana wewnątrz glinianej formy i dociskana do jej powierzchni za pomocą obracającej się metalowej głowicy.- masy lejnej (dzbanki, pojemniki, figury) metodą tradycyjną w formach gipsowych lub metodą odlewania ciśnieniowego. Bardziej skomplikowane produkty, takie jak figury porcelanowe, również są produkowane z wykorzystaniem form. Różnica polega na tym, że ich poszczególne elementy są wytwarzane jako oddzielne części, a następnie ręcznie sklejane.
- masy granulowanej.
Ręczne poprawki i wypalanie wstępne
1. Suszenie i ręczne wykańczanie uformowanych wyrobów, np. oczyszczanie z pozostałości po formowaniu, doklejanie uszek i uchwytów, itp.
2. Wypalanie wstępne na tzw. ”biskwit” w temp. 960°C. Na tym etapie masa porcelanowa nie rozpuści się już w wodzie, ale nadal ją przepuszcza. Niektóre produkty, np. figury, pozostają nieszkliwione i zachowują surowy, matowy wygląd. Półfabrykaty biskwitowe mogą być dekorowane podszkliwnie.
Szkliwienie porcelany i wypalanie wtórne
1. Poszkliwienie półfabrykatów, czyli zanurzanie ich w kąpieli z wodnej zawiesiny szkliwa, najczęściej skaleniowego. W wyniku tego procesu porcelana pokrywa się błyszczącą, gładką i przyjemną w dotyku warstwą.
2. Wtórne wypalanie na „ostro” w temperaturze 1350-14600C dla porcelany twardej lub 1280-1320OC dla porcelany miękkiej. Szkliwo topi się i po ostudzeniu nadaje wyrobom połysk i gładkość. Cały cykl wypalania porcelany stołowej wynosi ok. 40 godzin.
Dekorowanie porcelany
1. Kolejny etapy to szlifowanie i polerowanie produktów, a następnie sortowanie ich na gatunki.
2. Produkty, które mają być zdobione podlegają temu procesowi na wiele różnych sposobów, np. przy użyciu farb ceramicznych, farb z metali szlachetnych oraz kalki ceramicznej. O tym opowiemy w kolejnym wpisie.
3. Wypalanie udekorowanych wyrobów następuje w temperaturze 800°C w przypadku dekoracji umieszczonej na szkliwieniu i 1250°C w przypadku dekoracji umieszczonej w szkliwieniu.
4. Po tym wypaleniu produkty po raz kolejny podlegają sortowaniu na gatunki i kompletowaniu w zestawy.
Zwiedzanie fabryk porcelany
Wiemy już jak powstają przedmioty z porcelany. Cały ten skomplikowany proces wymaga dużej wiedzy i umiejętności, wieloletniego doświadczenia i doskonale przygotowanego zaplecza. Wiele zakładów produkcji porcelany organizuje zwiedzanie fabryk dla turystów. Można wówczas na własne oczy zobaczyć przez ile rąk i ile skomplikowanych etapów musi przejść filiżanka porcelanowa zanim będziemy mogli napić się z niej kawy lub herbaty. Dlatego warto wiedzieć w jaki sposób z plastycznej, płynnej lub granulowanej masy powstają produkty, które umilają na codzienne życie, aby móc lepiej je cenić i bardziej się nimi cieszyć.
